“Ik wil wel weer een volgend jaar doen: met Abdalla als groepslid…”

Geschreven & fotografie door Carlijn den Boer
03-02-2022

Begin 2020 kreeg Bart een flyer in zijn brievenbus: Samen Hier startte met een nieuw concept in Nederland en was daarvoor op zoek naar groepen die een jaar lang een persoon wilden ondersteunen die zich op dat moment nog in een vluchtelingenkamp bevond. Bart (77 jaar), inmiddels met pensioen maar in zijn werkende leven actief geweest als docent en leerlingbegeleider op een middelbare school, leek dit direct een passende en leuke ervaring en werd gelijk enthousiast. Hij vroeg een bevriend stel, Ruud (51) en David (59), om samen een groep te vormen. Wij koppelden de vrienden Bart, David en Ruud als Samen Hier groep aan Abdalla (33) uit Soedan. De context van deze ontmoeting was uitzonderlijk. Abdalla leefde tot een maand daarvoor nog onder erbarmelijke omstandigheden in Egypte. Via het hervestigingprogramma van de VN- vluchtelingenorganisatie kwam hij met het vliegtuig naar Nederland. Bart, David en Ruud stonden het afgelopen jaar garant voor een goede ontvangst in Rotterdam.

Ik kom binnen in een huis waarin je je gelijk welkom voelt; er staat zachte, relaxte muziek op, het huis is aangekleed met veel oog voor detail. De tafel staat vol met zoetigheden en Abdalla is bezig met het zetten van thee en koffie. Ruud en Bart vertellen hoe de inrichting van Abdalla’s appartement tot stand is gekomen, één van de taken waar zij zich in het begin mee bezig hebben gehouden toen Abdalla hier arriveerde: “De tv komt van onze buren”, “het kastje hebben wij daarna opgehaald”, en “de stoelen hebben wekenlang bij ons in huis gestaan. De hele woonkamer stond vol met spullen voor Abdalla”, vullen ze elkaar aan. Ruud: “Mensen denken wel met ons mee. Er kwamen best wel wat mensen met spullen op de proppen.” Naast al het broodnodige meubilair, zie je dat Abdalla er helemaal zijn eigen stijl van heeft gemaakt. Zo wijst Bart mij erop dat Abdalla het keukenkastje heeft bekleed met stof, de stoelen zwart heeft gespoten en het bijzettafeltje een gouden kleur heeft gegeven. Alles heeft sfeer en straalt gezelligheid uit. Ruud: “We hebben basic dingen verzameld, maar in de loop der maanden heeft hij helemaal zijn eigen sfeer gecreëerd.” Bart: “Het is helemaal Abdalla.”

Voordat we beginnen met het interview wil Bart eerst graag wat weten: “Hoe is je toets gegaan Abdalla?!” Hij heeft zijn eerste toets Nederlands A1 niveau gehaald met slechts drie fouten. Hij gaat dinsdag met niveau A2 beginnen. Bart: “Ik ben hartstikke trots op je!” Bart richt zich naar mij en zegt: “In vijf maanden is hij al op dit niveau, dat is heel knap.” De Google Translate app wordt gebruikt wanneer het gesprek voor Abdalla iets te snel gaat. In Egypte werkte Abdalla in de bejaardenzorg, vertelt hij. Bart vertelt dat hij daar wel mee door wil: “Zodra hij de taal nóg beter spreekt, kan hij een baan zoeken.”

Abdalla komt aan met een heerlijke zelfgemaakte Bessima cake – een Egyptische kokos cake – en we beginnen met de terugblik op afgelopen jaar. Bij Samen Hier worden groepen met drie tot vijf Nederlandse inwoners gematcht aan een nieuwkomer(sgezin) met een vluchtelingenachtergrond. Afgelopen jaar zijn we gestart met de hervestigingsvariant van Samen Hier, waarbij een persoon rechtstreeks vanuit een vluchtelingenkamp in een Nederlandse gemeente komt wonen. Deze personen hoeven geen onveilige route af te leggen om Europa te bereiken – zoals de realiteit is van vele vluchtelingen – maar komen op een veilige manier naar Nederland, waar zij direct ontvangen worden door een Samen Hier groep. Samen Hier groepen ondersteunen minimaal één jaar bij praktische zaken rond aankomst en verhuizing, en zetten hun tijd, kennis en netwerken in om mee te bouwen aan maatschappelijk perspectief voor de nieuwkomer. In Rotterdam zijn twee groepen de allereerste die meedoen met deze nieuwe variant van Samen Hier. Eén groep is gematcht aan Abdalla, een andere groep aan Yassin. Vandaag spreek ik met de groep van Abdalla. Zij kennen elkaar precies één jaar. Bart, Ruud en David ondersteunden Abdalla met alles waar hij tegenaan liep, vanaf het moment dat hij aankwam in Rotterdam. De groep van Abdalla is echter niet van plan om het bij één jaar te laten. Abdalla heeft zelfs het idee om als ervaringsdeskundige zelf een nieuwe Samen Hier groep te vormen, zodat hij zelf met Bart, David en Ruud een persoon of gezin kan ontvangen die wordt hervestigd in Rotterdam.

“Ik kan me niet voorstellen dat iemand die hervestigd wordt, naar Nederland moet komen zonder zo’n groepje zoals wij.”

In december 2020 kwam Abdalla naar Nederland. Het allereerste contact verliep digitaal, via videobellen. Abdalla verbleef de eerste twee weken in quarantaine in Friesland en kon daarna naar zijn tijdelijke woning in Rotterdam. Eenmaal in Rotterdam, stonden David, Ruud en Bart voor hem klaar.

“Het eerste contact was aftasten. Iemand is gevlucht en heeft niks en komt hier aan. Wat kun je wel zeggen, wat kun je niet zeggen?”

Bart laat me een aantal foto’s zien van de aankomst van Yassin en Abdalla in de eerste, tijdelijke woning op de Josefstraat, de sleutel overhandigend en met mondkapjes op. De groep kreeg al eerder de sleutel van het huis, zodat ze konden kijken of alles in orde was en om alvast wat boodschappen neer te zetten. “We hebben er ook nog samen staan koken de eerste dagen, weet je dat nog Abdalla?” vraagt Ruud. Ook heeft Abdalla gelijk samen kerst gevierd met Ruud en David; een warm onthaal.

Vrijdag 8 januari kreeg de groep een telefoontje dat er een permanente woning klaar was voor Abdalla, een drukke periode voor het viertal. Naast het verhuizen, gingen ze aan de slag met klussen en de inrichting. Ze legden een vloer, verfden de muren en meubels en ze ondersteunden Abdalla met meer praktische zaken, zoals het installeren van de tv en de WiFi. Er werd niet alleen geklust, de groep wilde Abdalla ook kennis laten maken met zijn nieuwe woonplaats. Dit had zo z’n uitdagingen door de geldende coronamaatregelen. David: “Het was lastig, want alles was gesloten. We namen Abdalla mee en lieten hem de winkels zien, maar moesten uitleggen dat alles dicht was vanwege corona. Normaal zou je veel meer dingen samen gaan ondernemen. Nu kon je de stad alleen maar ‘van de buitenkant’ leren kennen”. Ook mochten er in de eerste periode maar twee mensen per keer op bezoek, wat betekende dat Ruud, David en Bart niet met z’n drieën samen op bezoek konden komen.

De coronamaatregelen hadden gelukkig ook weer z’n voordelen. Zo konden David en Abdalla samen op afspraak naar de Blokker, een privé winkelafspraak. “We waren met z’n tweeën in een verder helemaal lege Blokker met twee personeelsleden tot onze dienst”, vertelt David. “In het begin was het best een klus om het huis vol te krijgen. Dan reed ik nog even naar Gouda, om daar ergens een kookplaat te ritselen.” Er hangt ook een bijzonder kunstwerk aan de muur. Als ik daarnaar vraag, vertelt Abdalla dat deze afkomstig is van Juan. Juan is het contactpersoon van de groep. Als ze een vraag hebben, kunnen ze met hem bellen om advies in te winnen. Juan kwam jaren geleden vanuit Chili via hervestiging naar Nederland. Naast contactpersoon voor de Rotterdamse groepen, is hij onder andere kunstschilder. Abdalla mocht bij Juan een werk uitzoeken voor aan de muur in het nieuwe huis.

Naast het inrichten van het huis, is er genoeg te doen en regelen wanneer je aankomt in een nieuw land. Bart: “Ik heb alles opgeschreven, in een soort dagboek, dus ik kan precies zien wat ik gedaan heb. Die eerste maanden, dan heb je het echt druk”. David vult aan: “Ja, ik was ieder weekend wel aan het klussen.” Verder had Abdalla hen gevraagd om mee te gaan naar afspraken bij de gemeente, omdat je samen gemakkelijker de weg kunt vinden, weet hoe het werkt en Abdalla zo wat extra hulp kon krijgen met de taal. Ook vertelt de groep dat je bij sommige zaken zelf het wiel moet uitvinden, ondanks het uitgebreide Samen Hier draaiboek dat ze gekregen hadden. David: “Mijn verwachting was ook wel: we zien wel waar behoefte aan is. In die zin is er geen draaiboek mogelijk van hoe gaat het altijd. In de praktijk gaan dingen toch anders dan op het lijstje. Zo staat er niet in dat de woningbouw de stroom heeft afgesloten en dat je daar dagen mee bezig bent.”

Bart zit weer verder te spitten in zijn dagboek “Op 15 januari heb ik een heel drukke dag gehad… “ Bart zit vol met verhalen over de gemeente en de huisartsenpost. Abdalla had acute kiespijn en moest dringend naar de tandarts. Het was nog niet gelijk duidelijk of dit door de zorgverzekering betaald moest worden of niet. Op zulke momenten was het fijn voor Abdalla dat er mee werd uitgezocht hoe dit nu precies zit. Ik stel aan Abdalla de vraag hoe hij de steun heeft ervaren. Naast me hoor ik hem een uitgebreid antwoord in het Arabisch inspreken in Google Translate. De mannen beginnen de spaarzame woorden die ze kennen in het Arabisch op te noemen. Het antwoord dat uit Google Translate rolt, is een stuk poëtischer dan hoe wij het in het Nederlands zouden uitdrukken. Een aantal woorden zijn lost in translation, maar ik begrijp dat hij het in het begin best wel lastig vond in Nederland, maar wel gelijk een goed gevoel had bij de groep. Abdalla vertelt: ‘’Vooral de taal en het contact met de mensen buiten vond ik lastig. Bij de groep voelde ik mij steeds meer op mijn gemak. De steun van de groep was heel fijn, ik kon altijd op ze rekenen.’’ Abdalla vertelt verder dat hij ook blij is met zijn plek in Rotterdam. Hij heeft vrienden in Amsterdam wonen, maar hij vindt Amsterdam te druk en voelt zich meer op zijn plek in Rotterdam.

Als de groep verder vertelt, merk je dat er een duidelijke rolverdeling zit in wie wat oppakt en leuk vindt om te doen. Bart begeleidt Abdalla, en soms ook Yassin, vooral met praktische zaken en hand- en spandiensten, zoals bankzaken of afspraken bij de gemeente. Bart: “Soms geef ik ook te veel informatie, te veel prikkels in één. Dan vertel ik het later nog een keer.” “Ik ben volgens mij ook vooral van de gezellige dingen”, zegt Ruud lachend.  Zo zaten Abdalla en Ruud regelmatig in de zomer samen op het terras. Ruud en Bart vertellen dat David heel handig is en samen met Abdalla heel wat heeft geklust en praktische dingen oppakte zoals de elektriciteit die niet werkte of WiFi helpen installeren.

Samen maakte de groep ook veel uitstapjes. Kinderdijk, Blijdorp, Dordrecht en het Kralingse bos zijn slechts een paar voorbeelden. Binnenkort staat er weer een nieuw uitstapje op de planning. Bij de vraag wat het leukste of meest bijzondere is wat ze hebben gedaan krijg ik het antwoord: “We vinden iedere dag eigenlijk bijzonder.”

De groep merkt dat het tweede half jaar rustiger is dan het begin van hun contact. Abdalla heeft meer zijn plek gevonden en bovendien heeft hij het ook drukker: hij gaat drie dagen naar school. Hij heeft nu net een nieuw studieboek gekregen, met daarin lesmateriaal voor het inburgeringsexamen. Bart: “Ik vertel hem het verschil tussen de gemeente, provincie, het Rijk, de democratie. Geen gemakkelijke stof.” Binnenkort verwacht de groep mee te kunnen denken bij het vinden van werk. Bart verwacht dat Abdalla over vier maanden wel zo ver is dat hij in contact kan worden gebracht met de arbeidsmarkt.

De mannen zijn het er allemaal over eens dat het afgelopen jaar een verrijkende ervaring was. Abdalla: “Ze betekenen hetzelfde voor me als familie. Ze stonden altijd voor me klaar, ook in lastige situaties. Ik had niet het gevoel dat ik iemand anders nodig had, omdat zij er altijd voor me waren.” Bart: “Het was hartstikke leuk en echt een verrijking van m’n leven. In alle opzichten: de uitdaging aan te gaan om vertrouwen en veiligheid te creëren, maar ook gewoon een nieuw persoon te leren kennen.” Ruud: “Het mes snijdt aan twee kanten, je doet het voor een ander maar ook op z’n minst voor jezelf.” David: “Het is echt een heel leuke ervaring.” Bart: “En we hebben het er nog niet concreet over gehad, maar ik wil wel weer een volgend Samen Hier jaar gaan doen: met Abdalla als vierde groepslid…”